Senaryo Yazarları Derneği’nin (SENDER) yerli dizilerin uzunlukları ve sektördeki ağır çalışma şartlarına karşı düzenlediği “Yerli dizi, yersiz uzun” eylemi, dün akşam saat 19:00’da Taksim Atatürk Kültür Merkezi önünde gerçekleşti. Derneğin aynı amaçla düzenlediği önceki eylemlerin aksine sadece senaryo yazarları değil, set işçisinden, ışıkçısına, oyuncusundan yönetmenine hatta yapımcısına kadar tüm sektör çalışanları protestoya katıldı. Sektör çalışanları, dizilerin 45 dakikaya indirilmesini talep etti.
Oyuncuların ve çalışanların eyleme katılabilmesi için İstanbul’da çekilen tüm dizi setlerinde saat 18:00’de paydos verildi. Çekimleri İstanbul dışında devam eden dizi setlerinde de destek için bu çağrıya uyuldu. Belki de bu sayede televizyon dizilerinin yıldızları, oyuncular Tuncel Kurtiz, Erkan Can, Olgun Şimşek, Güven Kıraç, Kadir Çöpdemir, Cansel Elçin, Beren Saat, Mine Tugay, Tuğba Büyüküstün, Kenan İmirzalıoğlu, Barış Falay, Serhat Tutumluer, Bülent Alkış, Berna Laçin, Devin Çınar, Engin Altan Düzyatan, Hakan Yılmaz, Şevval Sam, Şebnem Sönmez, Janset, Demet Akbağ, Özge Özberk, Öykü Çelik, Mehmet Ali, Alabora, Didem Balçın, Yeşim Büber ve Songül Öden AKM’nin önündeydi. Yönetmenler Tomris Giritlioğlu, Onur Ünlü, Mahsun Kırmızıgül Aydın Bulut, Cemal Şan, Orhan Oğuz, Faruk Teber ve Selim Demirdelen de 90 dakikalık dizilere karşı çıkmak için oyuncu ve çalışanlara AKM önüne gelerek destek verdi.
Eylem, 24 Aralık 2008’de gecenin geç saatlerine kadar süren bir çekimin ardından evlerine dönerken trafik kazasında hayatlarını kaybeden meslektaşları Zehra Sezgin ve Tülay Ergildi’nin bir saygı duruşuyla anılmasıyla başladı. Eylem alanındaki hareketlilik kadar taşınan pankartlar da ilgi çekiciydi. “Lale devri bile 90 dakika sürmez” ve Beşiktaş Çarşı grubunun açtığı “Fatmagül’e bir gün, bize her gün. Emekçinin suçu ne?” yazılı pankartı yüzlerde tebessüm yaratan manzaralar oluşturdu. Sinema Emekçileri Sendikası (SİNESEN) “İnsanlık dışı çalışma koşullarına son” yazılı pankartlarıyla eylem alanında ön sıradan yüzlerce sektör çalışanına destek verdi.Ayrıca Fatmagül’ün Suçu Ne dizisi ekibinin attığı “Bizim suçumuz ne?” sloganları da oldukça ilgi gördü. Şevval Sam, Olgun Şimşek ve Cem Yıldız’ın birkaç dizi müziğini seslendirmesiyle devam eden protesto gösterisi sendika ve derneklerden gelen yetkililer ve ünlü oyuncuların konuşmaları ve sloganlar eşiliğinde sona erdi.
“Uzun reklam için, uzun dizi talep ediliyor”
HaberVs’nin sorularını yanıtlayan ve bu eylemle televizyon sektörünün tüm aktörlerine seslendiklerini belirten Senaryo Yazarları Derneği’nden Nilgün Öneş şunları söyledi: “Yapımcı, kanal yönetimi, reklamveren, kamu kuruluşları, Başbakanlık, TBMM, RTÜK, Çalışma Bakanlığı, Kültür Bakanlığı gibi yasal düzenlemeleri de hazırlamakla yükümlü tüm kurumlara da sesleniyoruz. Dizi sürelerinin 45 dakikayla sınırlandırılması ve buna bağlı olarak da setteki çalışma düzeninin 8 + 3 sistemine göre yeniden düzenlenmesini istiyoruz.” Uluslararası Çalışma Örgütü’nün standartlarına göre çalışma süresinin 8 saat normal ve 3 saat gönüllü mesai şeklinde olması gerektiğine ayrıca dikkat çeken dernek, bu kurala ne yazık ki uyulmadığı ve şu andaki durumun Türkiye’nin diğer sektörlerindeki hiçbir hukuki çalışma sistemine uygun olmadığı görüşünde.
Bu yanlışlığı televizyon kanallarının tutumuna bağlayan Nilgün Öneş, “TV kanalları daha uzun süreli reklam yayınlayabilmek için daha uzun süren dizi talep ediyorlar. Yapım şirketleri de bu talebe uymak zorunda kalıyor ve senaristlerden daha uzun sürecek dizi yazmalarını istiyor. İki yıl önce konuyla ilgili bir talep yapıldı ve kanallar bütçelerini kısacaklarını söylediler fakat bütün sektörün bir araya gelerek bir protestoya girişmesi ilk kez gerçekleşiyor. Hep birlikte ortak karar alınması ve hareket edilmesi kararına ulaşıldı. Bu nedenle artık tüm sektör olarak tek sesiz. Umarım bu sefer şartları değiştirebiliriz.”
Kanal D: “Sektördeki mevcut şartlar, dizilerin uzun olmasını gerektiriyor”
HaberVs’nin konuyla ilgili sorularını yanıtlayan Kanal D Genel Yayın Yönetmeni-Yönetici Koordinatörü Özge Yeniceli ise, kanalların daha çok reklam kuşağı açmak için daha uzun süreler talep ettiğinin doğru olmadığı görüşünde: “Bu durum kanalların stratejisi değil. Mevcut piyasa içinde arz talep dengesine göre, RTÜK’ün belirlediği yayın kuralları etkisine göre ve tabii ki gelir gider dengesine göre bu uzunlukta gösterim yapılması gerekiyor. Biz de Star TV ve Kanal D olarak piyasanın gerektirdiği sürelerde yayın yapıyoruz.”
Sektörde her şeyin birbirine bağlı olduğunu ve birbirini destekler şekilde geliştiğini ve değişik dengelerin varlığına vurgu yapan Yeniceli, “Biz de 45 dakikalık diziler yayınlamayı çok isteriz, fakat piyasada dönen ücretler ve sektörel pastanın büyüklüğü malesef buna elverişli değil. Dizilerin 45 dakika olması demek dizinin yapım aşamasındaki herkesin; oyuncu, set ekibi, yönetmen, yapımcı, yarı ücret karşılığında çalışması demek. Ama zannediyorlar ki 45 dakikalık işler yapılsa da aynı paraları kazanabilecekler. Türkiye’nin ekonomisi bu iş için çok küçük. Sektörde dönen paralar bu hayali gerçekleştirmeye yetecek miktarda değil. Dizilerin 45 dakika olması hem reytingi etkileyecek, reyingin düşük olması reklamdan kazanılan paraları ve dizi içine açılacak reklam kuşağı miktarını etkileyecek. Bu da kanalın gelirini dolayısıyla dizi için yapımcıya ödenecek ücreti düşürecek, yapımcı da oyunculara ve ekibe düşük ücret ödemek durumunda kalacak. Yani her şey birbirini etkiliyor. Biz kanal olarak sektörün gerektirdiği şekilde davranıyoruz. Ama bir gecede 2 dizi yayınlamak yerine arka arkaya 4 farklı iş yayınlamayı tercih ederiz. Böylelikle hem yapım şirketi sayısı artar hem oyunculuk sayısı artar ayrıca rekabet kaliteyi de artırır” açıklamasını yaptı.
“Fatmagül’ün Suçu Ne?” ve Yaprak Dökümü (Ay Yapım), Akasya Durağı ve Arka Sokaklar (Erler Film), Hanımın Çiftliği (Gold Film), Kavak Yelleri (TİMS), Öyle Bir Geçer Zaman Ki (D productions), Kanıt (ANS Prodüksiyon) ve Türkan (Koliba Filma) yapımlarını yayınlayan Kanal D, yerli dizi sektörünün en büyük alıcılarından biri olarak göze çarpıyor. İddialı ve izlenme oranı yüksek bu dizilerin işvereni konumundaki kanalın, sektörün fiyatların oluşmasında bu oranda pay sahibi olduğu da söylenebilir.
Özge Yeniceli’ye göre, daha önce yapılan eylemler sonrasında da dizi sürelerinde bir düzenlemeye gidilememesinin nedeni yukarıdaki gerçeklere dayanıyor. Yeniceli, öncelikle ülke ekonomisinin büyümesi gerektiğine dikkat çekerken, “Ülke ekonomisi büyümeli ki reklam verenlerin reklam ve pazarlama için ayırdıkları bütçe artsın, sektörün ekonomi içindeki pastası büyüsün. Kanalın geliri değişirse stratejisi de değişir. Bu da piyasayı etkiler ve kaliteyi artırır” görüşünde. “Dizi süreleri 45 dakikaya indirilirse kanal daha az reyting alıp daha az reklam kuşağı açmak zorunda kalır, bu durum geliri düşürücü bir etkidir. Piyasada reklam verenin harcadığı para değişmeyeceği için kanal yarı süreye yaptırdığı proje için yarı ücret ödemek durumunda kalır” Yeniceli, bu durumun kanallardan çok yapımcıları, oyuncu, yönetmen ve set ekibini etkileyeceğini; şu an kazandıkları ücretlerin yarısını kazanmaya razı olmaları gerektiğine değindi. “Piyasada çalışanlar bu şartlara uyum sağlayabileceklerse kanal olarak 45 dakikalık projeler yayınlamaya hazırız.”
