Çocuğunuz yoksa bile belki çevrenizde dikkatinizi çekmiştir. Yaklaşık iki yıldır sokakta alışveriş merkezlerinde ve hatta okullarda ayağında ayakkabılarla kayan birçok çocuk ve genç görülüyor. Türkiye de henüz kayıtlara geçmiş bir olay olmamasına karşılık ABD ve Avrupa’da birçok ülkede kamuya açık yerlerde kazaya yol açtıkları gerekçesiyle bu tür ayakkabılar yasaklanıyor veya yasaklanması gündeme getiriliyor.
İlk defa Amerika’da Patenci Roger Adams tarafından bulunan tekerlekli ayakkabıları, ilk kez Heelys adlı firma tarafından piyasaya sürülmüş ve firma bu ayakkabıları bir ürün olmaktan çıkarıp sosyal bir platform, hatta aktiviteleri düzenlenen eğlenceli bir spor haline dönüştürmüş. İnternette kurulan gruplarda tekerlekli ayakkabı meraklıları kayma yarışları ve turnuvalar düzenliyor. Paten ve kaykaya alternatif olarak tasarlanan bu ayakkabılar özellikle çocukların ilgisini çekiyor.
Heelys, bu ayakkabıları, çocukların hem eğlenip hem keyifle yürüyüp hem de bir spor yapabileceği sevimli ve çok işlevli, aynı zamanda da kaykay ve patenden daha güvenli bir ürün olarak pazarlıyor. Ayakkabıların uygun olmayan platformlarda tekerleksiz kullanılması Heelys tarafından önerilse de bu ürün yurtdışında birçok habere yasaklara ve araştırmalara konu olmuş durumda.
Amerika’da uyarı ve İngiltere’de yasak geldi.
İngiliz Yayın Kuruluşu BBC 8 Şubat 2007 tarihinde İngiltere de bir alışveriş merkezinin bu ayakkabılarla kayan çocukların, çarpışmalara ve kazalara yol açması nedeniyle alışveriş merkezi içinde kullanımını yasakladığı haberini yayınlandı. Haberde, alışveriş merkezi sorumlusu Gilmour Jones, “Alışveriş merkezine gelen bu müşterilerden ayakkabılarını çıkarmalarını istediklerini ve birçoğunun çoraplarıyla içeri girmek zorunda bırakıldığını” belirterek çok uzun süredir kaykay ve patenle girişe izin vermediklerini, şimdi de tekerlekli ayakkabıyla girişleri yasakladıklarını, içeride mağazaların vitrinlerinin olduğunu ve insanların yürüme hattı üstünde “kaza görmek istemediklerini” vurguluyordu.
25 Aralık 2007 tarihli Belfast Telegraph gazetesinde çıkan bir başka haberde ise Noel öncesinde 20 çocuğun bu ayakkabılar yüzünden hastanelik olup yaralandığı bildiriliyor. 6 Haziran 2007 FoxNews kanalının araştırma haberi sonucunda ortaya çıkan başka bir durum ise şöyle; “2005 -2007 yılları arasında tekerlekli ayakkabı kullanımı sonucu 1,600 kişi sakatlık yaşadı. Bununla birlikte Tüketici Ürün Emniyet Komisyonu sözcüsü Scott Wolfson “2005–2006 yılları içinde 64 ciddi yaralanma ve bir de ölümle sonuçlanan kaza meydana geldiğini açıkladı.”
Çocuk gelişimi açısından sakıncalı görülüyor
Amerikan Ortopedik Cerrahlar Akademisi (American Academy of Orthopaedic Surgeons) başkanı Dr. James Beaty, Tekerlekli ayakkabı kullanımının çocuk gelişimi açısından sakıncalı olduğunu, birçok kaza ve yaralanmalara sebep olduğunu vurguluyor. Bu ayakkabıları ailelerin almaması gerektiğini, çocukların kemiklerinin yaralanmalar sonucu zarar gördüğünü ve yürüyüş alışkanlıklarının bozulduğunu belirten Beaty, eğer çocuk kullanmakta ısrar ederse kask, dizlik, dirseklik takmadan kullanımına izin verilmemesi gerektiğini söylüyor. Ayrıca bu ayakkabıları kullanan çocukların kalabalık yerlerde trafiğin olduğu sokaklarda kaymalarını n da engellenmesi gerektiğini ifade ediyor.
Bu uyarılara karşılık Heelys Türkiye Genel Müdürü Emre Koç, bu akımın kendi ürünleriyle başladığını ve başarılarından dolayı pek çok taklitlerinin çıktığını söylüyor. Birçok ithalatçının ucuz ve kalitesiz tekerlekli ayakkabı getirerek bozulma ve yaralanmalara neden olduğunu dile getiren Koç, ayakkabılarının çocuklara zararlı olduğu iddialarını da kesin bir dille reddediyor. Dünya basınında çıkan bazı haberlerin aksine ABD Tüketici Ürün Güvenliği Komisyonu’nun (U.S. Consumer Product Safety Commission) 2006 yılında yaptığı açıklamaya göre: tekerlekli ayakkabılara oranla bisiklet ve kaykay kullanımının yüzde 30, scooterın yüzde 11 ve paten kullanımının da yüzde 10 daha fazla kaza riski taşıdığını anlatan Emre Koç, ayakkabının Türkiye’deki 1 yıllık geçmişinde bir tek şikâyet aldıklarını, bunun da kullanıcı tarafından uygunsuz şartlarda kullanımdan kaynaklandığını söylüyor.
Türkiye’de uzmanlardan bir açıklama yok
Tekerlekli ayakkabıların çarpma, düşme ve yaralanma yanında yürüyüş alışkanlıkları ve dolayısıyla ortopedik gelişim üzerine etkisiyle ilgili Türkiye’de henüz bir araştırma mevcut değil. Türkiye Pediatrik Ortopedi Derneği konuyla ilgili bir çalışmalarının olmadığını söylerken Tüketici Dayanışma Derneği’ne de bu ürün hakkında şimdiye kadar hiç bir şikâyet ulaşmadığı belirtiliyor. Çarpma, yaralanma, düşme gibi bazı olaylar okullarda ya da sokaklar görülüyor. Ancak tekerlekli ayakkabının sebep olduğu kaza ya da yaralanma durumları hastanelere veya derneklere bildirilmediği için ülkemizde bu konu hakkında kesin bir bilgi bulunmuyor.
