Ankara’da 'başka bir okul'

Çocuklarını “devlet okulundaki açmazlıklar içinde” yetiştirmek istemeyen bir grup veli Ankara’da okul kuruyor. Bunun için Ankara Eğitim Kooperatifi’ni kuran veliler İncek’te bir köy ilkokulunu kiraladı. Çocukların koyduğu ismiyle Meraklı Kedi İlkokulu, 2014-2015 eğitim ve öğretim dönemi için hazırlanıyor.

“Daha demokratik, ekolojik ve alternatif” bir eğitimin yollarını arayan veliler ilk kez 2009’da İstanbul'da bir araya gelmiş ve bundan bir yıl sonra da Başka Bir Okul Mümkün Derneği’ni (BBOM) kurmuşlardı. Derneğin 2013-2014 eğitim-öğretim yılı başında Bodrum’da açtığı Mutlu Keçi İlköğretim Okulu, Ankaralı veliler için bir örnek oluşturdu. Geçen Eylülde 23 öğrenciyle eğitime başlayan bu okul şubat ayında 65 öğrencilik kapasitesinin tümünü doldurdu.

Tarihi okul kiralandı

Benzer bir girişimi Ankara’da başlatmak isteyen veliler, Başka Bir Okul Mümkün Derneği’ne başvurdu ve derneğin yönlendirmesiyle yaklaşık 1,5 yıl önce bir araya geldi. Ankara’da 12 üyeyle kurdukları kooperatif şubata İncek’te, tek katlı ve sekiz derslikli bir köy okulunu Milli Eğitim Bakanlığı’ndan kiraladı. 1938’da inşa edilen bu tarihi okul, mimar, mühendis, müteahhit gönüllülerin desteğiyle eğitim yılına yetiştirilmeye çalışılıyor. Kooperatifin üye sayısı, bir başka değişle öğrenim hayatına bu okulda başlayacak öğrenci sayısı ise 19’a ulaştı.

BBOM Ankara Kooperatifi Yönetim Kurulu Üyesi Sosyolog Gonca Fide, yasal olarak özel okul statüsünde görünen Meraklı Kedi’nin farkını “Öğrenciyi ‘müşteri’ gibi algılamayan, asla ticarileşmeyecek bir yapı. Çünkü kar amacı gütmüyoruz. Herhangi bir kâr varsa ortaklara dağıtılmıyor, tekrar eğitim amacıyla kullanılıyor. Hedefimiz öğrencilerin yüzde 25’ine burs vermek” sözleriyle anlatıyor. 

Neden alternatif eğitim?

Açılması planlanan BBOM okullarının tümünde olduğu gibi Meraklı Kedi’de de “ alternatif eğitim” hedefleniyor. BBOM Derneği Koordinatörü Feyza Eyikul, “öğrencilerin sınavlardan yüksek almak için ders konularını ezberlemek zorunda kalmadığı, tüm öğrencilere aynı tip eğitimin verilmediği” bu anlayışı şöyle anlatıyor:

“2005’te eğitim sistemimizde yapılan reformla müfredatta büyük bir gelişme kaydedildi fakat bu sadece kağıt üzerinde kaldı. Okullarda çocuklar hayatla ilişkisi olmadan, ezberleyerek eğitim görüyor. Çocukların öğrenmede farklılığını kabul etmek gerekiyor. BBOM okullarında Milli Eğitim Bakanlığı müfredatı kabul edilse de dersin uygulamasında kendi sistemimizi benimsiyoruz.  Derslerimiz karma yaş olarak veriliyor ve alternatif eğitim yöntem ve tekniklerini kullanıyoruz. Çocuklarımız dersin ne zaman ve nasıl işleneceğine öğretmenleri rehberliğinde kendileri karar veriyor.”

Demokratik yönetim ve okul meclisi

BBOM okullarının tek iddiası alternatif eğitim vermek değil. Veliler, bu okulların amacını dört eksen etrafında tanımlıyor. “Demokratik yönetim” bu dört eksenden biri.

Kooperatifte her üye eşit oy hakkına sahip ve tüm yükümlülükler de üyeler tarafından eşit  paylaşılıyor. Bu eşitlikçi ve paylaşımcı yapı okul yönetimine de yansıyor.

Öğrenciler yönetimde, velileri ve öğretmenleri kadar söz sahibi. “Okul meclisi”nde her hafta  müdürleri, öğretmenleri ve okul çalışanlarıyla toplanıp kararları birlikte alıyor. Örneğin, öğleden sonra girecekleri atölye çalışmalarının konusuna kendileri karar veriyor. Gonca Fide, buna Mutlu Keçi İlkokulu’ndan bir örnek veriyor:
“Çocuklar mecliste okul bahçesine kale yapılmasını istediklerini söylediler. Kooperatif olarak o an için bunu karşılayacak bütçemiz yoktu. Bunun üzerine çocuklar ahşap atölyesinde öğretmenlerinin rehberliğinde kale yaptılar. Kimi balıkçı olan babasından ağ aldı, kimi ahşap ustası olan babasından odun. Kendi imkânları ve kendi emekleriyle kale yaparak okul bahçesine yerleştirdiler.”

Özgün finansman ve ekoloji

Okulun giderleri, kooperatifin kendi öz koynaklarıyla karşılanıyor. Bir başka ifadeyle okulun tek bir patronu ya da sahibi yok. Veliler kooperatife 5 bin TL ödeyerek üye olabiliyor. Her üyenin yıllık aidatı, yani çocuğunun eğitimi için ödediği ücret ise 12 bin TL.

Okulun “ekolojik duruşu” finansman yapısı gibi özgün. Gonca Fide, BBOM okullarında öğrencilere ekoloji bilinci kazandırılmak istenmesinin nedenini “Doğa her geçen gün daha fazla zarar görüyor ve bunun sonuçlarıyla da onlar karşı karşıya kalacak” sözleriyle açıklıyor.

İmkanlar ölçüsünde okulda herşey doğayla barışık ve iç içe yapılmaya çalışılıyor. Bodrum'daki okulda güneş enerjisi kullanılıyor, yemekler tamamen organik gıdalarla yapılıyor. Çocuklar bahçede sebze yetiştiriyor, hayvan besliyor. Bunlar Ankara'da da gerçekleştirilmek isteniyor. (Hatta İncek'te, okulun yakınlarında hayvan besleyen çiftlikler olmasınada sevinmişler.) Güçlerinin yetmesi durumunda Meraklı Kedi için bir arıtma tesisi kurmayı da istiyorlar.

Ve eğitmenler..

Ve elbette BBOM modelinin hedeflendiği gibi yürümesi için en önemli unsurlardan biri de eğitmenlerin seçimi. BBOM Derneği bünyesinde kurulan uzman bir kurul öğretmenlik başvurularıyla özel olarak ilgileniyor. İşe kabul edilen öğretmenler ise, bir eğitim programına alınıyor. Eylülde açılması planlanan Meraklı Kedi'nin öğretim kadrosu da oluşturulmuş durumda.

*Volkan Öner-Gökhan Tan